ഭക്തിയോഗം അഭ്യാസം എന്ന വാക്കിന് പരിശീലനം എന്ന് അര്‍ഥമെടുക്കാം. ഏത് ബാലന്‍സിങ്ങും പഠിക്കുന്ന ആരും ഇതു ചെയ്യാറുണ്ട്. ഇടറിപ്പോകുമ്പോള്‍ ഒരു തിരുത്തലിലൂടെ ബാലന്‍സുറപ്പിക്കുന്നു. തിരുത്തല്‍ അതിരു കവിഞ്ഞാല്‍ മറുവശത്തേക്കാവും ബാലന്‍സില്ലായ്മ. അപ്പോള്‍ തിരികെ തിരുത്തുന്നു....

ഭക്തിയോഗം ഇപ്പറയുന്നതൊക്കെ നേരാണോ എന്ന സംശയം ചിലപ്പോള്‍ നാമ്പെടുക്കാം. അത്ര വലിയ ഒരു നേട്ടത്തെക്കുറിച്ചാണല്ലോ പറയുന്നത്. പൂജകളോ അനുഷ്ഠാനങ്ങളോ യാഗയജ്ഞങ്ങളോ തപോദാനങ്ങളോ മന്ത്രതന്ത്രങ്ങളോ ഒന്നും കൂടാതെ ഈ അവസ്ഥാന്തപ്രാപ്തി നടക്കുമോ എന്ന ഈരല്‍ ഈ കാലത്ത് ജീവിക്കുന്ന...

ഭക്തിയോഗം എന്നില്‍ത്തന്നെ മനസ്സുറപ്പിക്കൂ. എന്നില്‍ത്തന്നെ ബുദ്ധിയും ചേര്‍ക്കൂ. അതില്‍പ്പിന്നെ എന്നില്‍ത്തന്നെയാവും നിവാസം. സംശയമില്ല. മനസ്സ് ഒരു മഹാസമുദ്രമാണെന്ന് പറയാറുണ്ട്. അതില്‍ ഒരേസമയം പല വിതാനങ്ങളില്‍ പല ഒഴുക്കുകള്‍ ഉണ്ടാകാം. ഇവയില്‍ ചിലത് പരസ്​പരവിരുദ്ധങ്ങളാകാറുണ്ട്....

ഭക്തിയോഗം പരമാത്മാവെന്ന ലക്ഷ്യത്തോടു മാത്രമാകട്ടെ സദാ നേരവും ദേഹേന്ദ്രിയമനോബുദ്ധികള്‍ ചേര്‍ന്നു നില്‍ക്കുന്നത്. അതാണ് അനന്യയോഗം. ഏത് പ്രേമത്തിന്റെയും വിശുദ്ധിയുടെ അമ്ലപരീക്ഷ മറ്റെന്തിലെങ്കിലും താത്പര്യം ജനിക്കുന്നുണ്ടോ എന്നതാണല്ലോ. ധ്യാനത്തിന്റെ സാഫല്യം...

ഭക്തിയോഗം പ്രയാസമാണെങ്കിലും സാധിക്കാവുന്ന കാര്യമാണ് ഇതെന്ന് ഈ പദ്യങ്ങള്‍ ഉറപ്പുനല്‍കുന്നു. ഏതാനും കാര്യങ്ങള്‍ നിര്‍വഹിച്ചാല്‍ മതി. ആദ്യമായി, സര്‍വകര്‍മങ്ങളും പരമാത്മാവില്‍ അര്‍പ്പിക്കാം. കര്‍മസന്ന്യാസത്തേക്കാള്‍ കര്‍മയോഗമാണ് ശ്രേഷ്ഠം എന്ന് നേരത്തേ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്...

ഭക്തിയോഗം യേ തു സര്‍വാണി കര്‍മാണി മയി സംന്യസ്യ മത്പരാഃ അനന്യേനൈവ യോഗേന മാം ധ്യായന്ത ഉപാസതേ തേഷാമഹം സമുദ്ധര്‍ത്താ മൃത്യുസംസാരസാഗരാത് ഭവാമി ന ചിരാത് പാര്‍ഥ മയ്യാവേശിതചേതസാം എന്നാല്‍, ആരാണോ സര്‍വകര്‍മങ്ങളും എന്നില്‍ സമര്‍പ്പിച്ച്, എന്നെത്തന്നെ പരമലക്ഷ്യമായി...

ഭക്തിയോഗം പൊതുവെ, എന്തെങ്കിലുമൊന്നില്‍ ചാരിയേ മനസ്സിന് നില്‍ക്കാനാവൂ. വികൃതിക്കുട്ടിയെപ്പോലെയാണ്, വെറുതെ നില്‍ക്കാനും വയ്യ. സഗുണോപാസനയില്‍ മനസ്സിന്റെ ഈ സ്വഭാവത്തെ ഉപയോഗിക്കാം. വികൃതികള്‍ കാട്ടുമ്പോഴും മനസ്സിന് ഉപാസനാരൂപത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റി നില്‍ക്കാം. പിന്നീട്...

ഭക്തിയോഗം ഇങ്ങനെ, ആരാധ്യത്തെയും ആരാധകനാവശ്യമായ അടിസ്ഥാനയോഗ്യതകളെയും അവതരിപ്പിച്ചതില്‍പ്പിന്നെ ഒരു മുന്നറിയിപ്പുകൂടി തരുന്നു. ഈ വഴി അത്ര എളുപ്പമല്ല. (ചുറ്റിപ്പോകുന്നതിനേക്കാള്‍ പ്രയാസമാണല്ലോ കൊടുമുടിയിലേക്ക് നേരിട്ടുള്ള കയറ്റം.) ക്‌ളേശോശധികതരസ്‌തേഷാം അവ്യക്താസക്തചേതസാം...

ഭക്തിയോഗം യോഗശാസ്ത്രത്തിലെ കാതലായ പ്രശ്‌നം ഇതുതന്നെയാണ്. രൂപമോ ഗുണമോ ഒന്നുമില്ലാത്തതിനെ എങ്ങനെ ഉപാസിക്കും? അചിന്ത്യമാണെന്നിരിക്കെ ബുദ്ധികൊണ്ടും അറിയാനാവില്ലല്ലോ. ലക്ഷ്യം അജ്ഞേയമെങ്കില്‍ എങ്ങനെ മുന്നോട്ടു പോകാന്‍? ഇന്ദ്രിയമനോബുദ്ധികള്‍ സദാ ക്ഷോഭിച്ച് അലയിളക്കി...

ഭക്തിയോഗം സര്‍വത്രഗമാണത്. എങ്ങും വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. എങ്ങും വ്യാപിച്ചേ പറ്റൂ. കാരണം, ഏതെങ്കിലുമൊരിടത്ത് അക്ഷരബ്രഹ്മം ഇല്ലെന്നു വരികില്‍ അത് ഒരു പരിച്ഛിന്നവസ്തുവായി ഭവിക്കും. പരിച്ഛിന്നമായാല്‍ അതിര്‍ത്തിയും രൂപവുമായി. ഇതു രണ്ടുമുള്ളതിന് എല്ലാറ്റിന്റെയും അടിസ്ഥാനം...

ഭക്തിയോഗം രണ്ട്, പരമമായ ശ്രദ്ധയോടെ വേണം ഉപാസന. വിശ്വാസം എന്ന ഒഴുക്കന്‍ അര്‍ഥമാണ് ശ്രദ്ധ എന്ന വാക്കിനു പറയാറ്. പക്ഷേ, ശ്രദ്ധ വെറും വിശ്വാസമല്ല. പുതുതായി അറിഞ്ഞ കാര്യത്തില്‍ സത്യബോധമുദിച്ച് ആ ബോധം സ്വന്തം പരിചിന്തനത്തിന്റെ ഫലമായി സ്വാനുഭവത്തില്‍ ബോധ്യപ്പെട്ട് അടിയുറച്ചുണ്ടാകുന്ന...

ഭക്തിയോഗം പ്രപഞ്ചജീവനിലേക്കുതന്നെയാണ് മനസ്സിനെ പ്രവേശിപ്പിക്കേണ്ടത്. ഉപാസന ഏതു രീതിയിലുമാകാം, അതല്ല കാര്യം, എന്നു ധ്വനി. അവനവന്റെ സൗകര്യത്തിനും വഴിയുടെ സ്വഭാവത്തിനുമനുസരിച്ച് വാഹനം തിരഞ്ഞെടുത്തോളുക. പക്ഷേ, അങ്ങെത്താന്‍ ആവശ്യമായ പ്രധാനകാര്യങ്ങള്‍ വേറെയാണ്. അവയെപ്പറ്റി...

ഭക്തിയോഗം ഗീതയ്ക്കു ശേഷവും ദൈ്വതവും വിശിഷ്ടാദൈ്വതവും ഉണ്ടായി. ഏകമില്ലാതെ ദൈ്വതവും വിശേഷപ്പെട്ട ദൈ്വതവും സാധ്യമല്ലല്ലോ എന്നാണ് വ്യാസരുടെ നറുചിരി. ഏകമുണ്ടെങ്കില്‍ പിന്നെ അതല്ലേ പരമം? പരമവും ഏകവുമായ സത്യം അനുപമേയമാകയാല്‍ നിര്‍വിശേഷമാണ്. അതിനെ സാക്ഷാത്കരിക്കലാണ്...

ഭക്തിയോഗം അര്‍ജുന ഉവാച: ഏവം സതതയുക്താ യേ ഭക്താസ്ത്വാം പര്യുപാസതേ യേ ചാപ്യക്ഷരമവ്യക്തം തേഷാം കേ യോഗവിത്തമാഃ അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു- ഇപ്രകാരം (മുന്നധ്യായത്തിന്റെ അവസാനപദ്യത്തില്‍ പറഞ്ഞപടി), (വിശ്വരൂപനായും സര്‍വജ്ഞനായും സര്‍വശക്തനായുമിരിക്കുന്ന) അങ്ങയില്‍ ഉറച്ച...

ഭക്തിയോഗം സഗുണവും നിര്‍ഗുണവുമായ ഈശ്വരസങ്കല്പങ്ങള്‍ തമ്മിലുള്ള അന്തരവും പൊരുത്തവും ജ്ഞാനയോഗമെന്ന ഏഴാമധ്യായത്തില്‍ ചര്‍ച്ച ചെയ്യുകയുണ്ടായി. (അതിലെ 21 മുതല്‍ 23 വരെ ശ്ലോകങ്ങള്‍ നോക്കുക. വിഭൂതിവിസ്തരയോഗമെന്ന പത്താമധ്യായത്തില്‍ ആരാധ്യരൂപങ്ങളുടെ നീണ്ട പട്ടികതന്നെ...

ഭക്തിയോഗം ഗീതയെ ഏതു തലത്തില്‍ വായിച്ചാലും അത് അവതരിപ്പിക്കുന്ന കാതലായ അറിവിന്റെ കാര്യത്തില്‍ ഒരു മാറ്റവുമില്ല. ആ അറിവിന്റെ സാംഗത്യമെന്തെന്ന് അരവിന്ദമഹര്‍ഷി നന്നായി അടയാളപ്പെടുത്തിത്തരുന്നു. ''ഗീതയിലെ ചിന്താപദ്ധതി ശുദ്ധമായ അദൈ്വതം മാത്രമല്ല. സൃഷ്ടിയുടെ ലോകത്തില്‍...