സാംഖ്യയോഗം ദുഃഖേഷ്വനുദ്വിഗ്‌ന മനാഃ സുഖേഷു വിഗതസ്​പൃഹഃ വീതരാഗഭയക്രോധഃ സ്ഥിതധീര്‍ മുനിരുച്യതേ ദുഃഖത്തില്‍ ക്ഷോഭിക്കാത്തതും സുഖങ്ങളില്‍ കൊതിയില്ലാത്തതുമായ മനസ്സോടുകൂടിയവനായും കാമക്രോധങ്ങളെ അതിജീവിച്ചവനായും ഇരിക്കുന്ന മുനിയെ സ്ഥിതപ്രജ്ഞന്‍ എന്നു പറയുന്നു....

സാംഖ്യയോഗം തുടര്‍ന്ന്, 'യോഗി'യുടെ ലക്ഷണങ്ങള്‍ (അനുകരണീയചര്യകളായി) വിവരിക്കുന്നു. അര്‍ജുന ഉവാച: സ്ഥിതപ്രജ്ഞസ്യ കാ ഭാഷാ സമാധിസ്ഥസ്യ കേശവ സ്ഥിതധീഃ കിം പ്രഭാഷേത കിമാസീത വ്രജേത കിം? അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു: അല്ലയോ കേശവ, (സ്വാഭാവികമായ) സമനിലയില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നവനും...

സാംഖ്യയോഗം യദാ തേ മോഹകലിലം ബുദ്ധിര്‍വ്യതിതരിഷ്യതി തദാ ഗന്താസി നിര്‍വേദം ശ്രോതവ്യസ്യ ശ്രുതസ്യ ച നിന്റെ ബുദ്ധി അജ്ഞാനദോഷത്തെ കടന്നുകഴിഞ്ഞാല്‍, കേള്‍ക്കേണ്ടുന്ന വേദാര്‍ഥത്തിലും കേട്ടുകഴിഞ്ഞ വേദാര്‍ഥത്തിലും നീ വൈരാഗ്യത്തെ പ്രാപിക്കും. (നിന്നെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം...

സാംഖ്യയോഗം ബുദ്ധിയുക്തോ ജഹാതീഹ ഉഭേ സുകൃതദുഷ്‌കൃതേ തസ്മാദ് യോഗായ യുജ്യസ്വ യോഗഃ കര്‍മസു കൗശലം ശുദ്ധമായ ബുദ്ധിയോടെ കര്‍മയോഗം അനുഷ്ഠിക്കുന്നവന്‍ കര്‍മങ്ങളുടെ ഗുണദോഷങ്ങളെ ഈ ജന്മത്തില്‍ത്തന്നെ അതിജീവിക്കുന്നു. അതിനാല്‍ യോഗിയാകാന്‍ പരിശ്രമിക്കുക. യോഗമെന്നത്...

സാംഖ്യയോഗം യോഗസ്ഥ കുരു കര്‍മാണി സംഗം ത്യക്ത്വാ ധനഞ്ജയ സിദ്ധ്യസിദ്ധ്യോഃ സമോ ഭൂത്വാ സമത്വം യോഗ ഉച്യതേ ഹേ ധനഞ്ജയാ, (കര്‍മഫലവുമായി മനസ്സിനുള്ള) സംഗം ത്യജിച്ച് യോഗസ്ഥനായി കര്‍മം ചെയ്യുക. ഫലം സിദ്ധിക്കട്ടെ, സിദ്ധിക്കാതിരിക്കട്ടെ, രണ്ടിലും സമചിത്തത പാലിക്കുക. ഈ...

സാംഖ്യയോഗം അതിനാല്‍, കര്‍മണ്യേവാധികാരസേ്ത മാ ഫലേഷു കദാചന മാ കര്‍മലഹേതുര്‍ഭുര്‍- മാ തേ സംഗോ/സ്ത്വകര്‍മണി നിനക്ക് കര്‍മത്തില്‍ മാത്രമേ (തീരുമാനത്തിന്) അധികാരമുള്ളൂ. കര്‍മഫലത്തില്‍ (നിയന്ത്രണാധികാരം) ഒട്ടുമില്ല. കര്‍മഫലത്തിന് നീയാണ് ഹേതു എന്ന വിചാരം പാടില്ല. (ഫലത്തെക്കുറിച്ചുള്ള...

സാംഖ്യയോഗം ത്രൈഗുണ്യവിഷയാ വേദാ നിസ്‌ത്രൈഗുണ്യോ ഭവാര്‍ജുന നിര്‍ദ്വന്ദ്വോ നിത്യ സത്ത്വസ്ഥോ നിര്യോഗക്ഷേമ ആത്മവാന്‍ ശങ്കരഭാഷ്യം: വേദങ്ങള്‍ ലൗകികവിഷയങ്ങളെ പ്രതിപാദിക്കുന്നവയാകുന്നു. എന്നാല്‍ നീ സംസാരത്തില്‍ (ത്രൈഗുണ്യത്തില്‍)നിന്ന് മോചിച്ചവനായി ഭവിക്കുക....

യാമിമാം പുഷ്പിതാം വാചം പ്രവദന്ത്യ വിപശ്ചിതഃ വേദവാദരതാഃ പാര്‍ത്ഥ നാന്യദസ്തീതി വാദിനഃ കാമാത്മാനഃ സ്വര്‍ഗപരാ ജന്മകര്‍മഫലപ്രദാം ക്രിയാവിശേഷ ബഹുലാം ഭോഗൈശ്വര്യഗതിം പ്രതി ഭോഗൈശ്വര്യപ്രസക്താനാം തയാപഹൃതചേതസാം വ്യവസായാത്മികാ ബുദ്ധിഃ സമാധൗ ന വിധീയതേ ഹേ പാര്‍ഥാ,...

സാംഖ്യയോഗം വ്യവസായാത്മികാ ബുദ്ധിഃ ഏകേഹ കുരുനന്ദന ബഹുശാഖാ ഹ്യനന്താശ്ച ബുദ്ധയോശഅവ്യവസായിനാം ആത്മാവിനെ സംബന്ധിച്ച (ശരിയായ) അറിവില്‍ ഉറച്ച ബുദ്ധി ഏകാഗ്രമാണ്. അറ്റമില്ലാതെ നീളുന്ന അനന്തശാഖകളുള്ളതാണ് (അറിവില്ലായ്മയിലുഴലുന്ന) ഉറയ്ക്കാത്ത ബുദ്ധി. അങ്ങനെയെങ്കില്‍...

സാംഖ്യയോഗം ഏഷാ തേശഭിഹിതാ സാംഖ്യേ ബുദ്ധിര്‍യ്യോഗേ ത്വിമാം ശൃണു ബുദ്ധ്യാ യുക്തോ യയാ പാര്‍ഥ കര്‍മബന്ധം പ്രഹാസ്യസി അല്ലയോ അര്‍ജുനാ, ഇതുവരെ ഞാന്‍ നിനക്കുപദേശിച്ചത് ആത്മതത്ത്വവിഷയമായ ബുദ്ധി (ജ്ഞാനയോഗം) ആകുന്നു. ഇനി യോഗവിഷയമായിട്ടുള്ളതിനെ (കര്‍മയോഗം) കേട്ടാലും....

ഉപദേശത്തില്‍ പ്രത്യക്ഷത്തില്‍ത്തന്നെ ആത്മവിദ്യ വീണ്ടും മേല്‍ക്കൈ നേടുകയും ചെയ്യുന്നു- സുഖദുഃഖേ സമേ കൃത്വാ ലാഭാലാഭൗ ജയാജയൗ തതോ യുദ്ധായ യജ്യസ്വ നൈനം പാപമവാപ്‌സ്യസി സുഖദുഃഖങ്ങളെയും ലാഭനഷ്ടങ്ങളെയും ജയപരാജയങ്ങളെയും തുല്യനിലയില്‍ കണ്ടുകൊണ്ട് യുദ്ധത്തിന് ഒരുങ്ങുക....

സാംഖ്യയോഗം അവാച്യവാദാംശ്ച ബഹൂന്‍ വദിഷ്യന്തി തവാഹിതാഃ നിന്ദന്ത തവ സാമര്‍ഥ്യം തതോ ദുഃഖതരം നു കിം? നിനക്ക് അഹിതകരങ്ങളും (നിന്നെപ്പോലെയുള്ള ഒരാളെപ്പറ്റി) ഒരിക്കലും പറയപ്പെടരുതാത്തതുമായ പല അപഖ്യാതികളും (ശത്രുക്കള്‍) പറഞ്ഞുപരത്തും. അതിലേറെ ദുഃഖകാരണമായി വേറെയെന്തുണ്ട്?...

സാംഖ്യയോഗം സ്വധര്‍മത്തില്‍നിന്ന് വ്യതിചലിച്ചാലോ, ഭവിഷ്യത്ത് ഗുരുതരമാണ്- അഥ ചേത്ത്വമിമം ധര്‍മ്യം സംഗ്രാമം ന കരിഷ്യസി തതഃ സ്വധര്‍മം കീര്‍ത്തിം ച ഹിത്വാ പാപമവാപ്‌സ്യസി എന്നാല്‍, ധര്‍മ്യമായ ഈ യുദ്ധം ചെയ്യാതിരുന്നാല്‍, സ്വധര്‍മത്തെയും കീര്‍ത്തിയെയും ഉപേക്ഷിച്ചതിനാല്‍,...

സാംഖ്യയോഗം സ്വധര്‍മമഭി ചാവേക്ഷ്യ ന വികമ്പിതുമര്‍ഹസി ധര്‍മാദ്ധി യുദ്ധാനേച്ഛ്രയോശന്യല്‍ ക്ഷത്രിയസ്യ ന വിദ്യതേ ഇനി, സ്വധര്‍മം വെച്ചു നോക്കിയാലും നീ ചഞ്ചലപ്പെട്ടുകൂടാ. ധര്‍മ്യമായ യുദ്ധത്തെക്കാള്‍ ശ്രേഷ്ഠമായി ക്ഷത്രിയന് മറ്റൊന്നുള്ളതായി അറിവില്ല. ഈ പറയുന്നത്...

സാംഖ്യയോഗം ആശ്ചര്യവല്‍ പശ്യതി കശ്ചിദേനം ആശ്ചര്യവദ്വദതി തഥൈവചാന്യഃ ആശ്ചര്യവച്ചൈനമന്യ ശൃണോതി ശ്രുത്വാപ്യേനം വേദ ന ചൈവ കശ്ചില്‍ ഒരുവന്‍ ഈ ആത്മാവിനെ ആശ്ചര്യവസ്തുപോലെ കാണുന്നു. അപ്രകാരംതന്നെ മറ്റൊരുവന്‍ ഇതിനെ ആശ്ചര്യവസ്തുവായി പറയുന്നു. വേറൊരുവന്‍ ഇതിനെ ആശ്ചര്യവസ്തുപോലെ...

സാംഖ്യയോഗം അഥ ചൈനം നിത്യജാതം നിത്യം വാ മന്യസേ മൃതം തഥാപി ത്വം മഹാബാഹോ നൈവം ശോചിതുമര്‍ഹസി അഥവാ, ഈ ആത്മാവിനെ എപ്പോഴും ജനിക്കുന്നവനായും എപ്പോഴും മരിക്കുന്നവനായും നീ വിചാരിക്കുന്നെന്നിരിക്കട്ടെ. അപ്പോഴും മഹാബാഹുവായ അര്‍ജുനാ, നീ ഇപ്രകാരം വ്യസനിക്കാന്‍ പാടില്ല....